Rabarbar to roślina, która od pokoleń kojarzy się z początkiem sezonu na domowe wypieki, kompoty i przetwory. Charakterystyczny, kwaskowaty smak ogonków liściowych tej rośliny budzi wspomnienia z dzieciństwa, gdy babcine ciasta z kruszonką i rabarbarem rozpoczynały sezon letnich słodkości. Choć niepozorny z wyglądu, rabarbar od lat króluje w polskich ogrodach i kuchniach, będąc jednym z pierwszych zwiastunów ciepłych dni. Ma nie tylko wyjątkowy smak, ale także szereg właściwości zdrowotnych, a jego uprawa jest stosunkowo prosta i satysfakcjonująca – nawet dla ogrodników-amatorów. Mimo swojej popularności wiele osób wciąż zastanawia się: rabarbar owoc czy warzywo? I choć intuicyjnie kojarzymy go z owocami – właśnie przez zastosowanie kulinarne – botanicznie rzecz biorąc to... warzywo.

Rabarbar – uprawa w ogrodzie i na działce

Rabarbar uprawa nie należy do trudnych, o ile zapewni się mu odpowiednie warunki. To roślina wieloletnia, która najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych, w glebach głęboko uprawionych, żyznych i dobrze zatrzymujących wilgoć. Przed posadzeniem warto wzbogacić glebę obornikiem lub kompostem, ponieważ rabarbar jest rośliną żarłoczną i potrzebuje dużo składników odżywczych, by wykształcić grube, soczyste ogonki. Rośliny sadzi się wczesną wiosną lub jesienią, najlepiej w rozstawie co 1 metr – ze względu na ich rozłożyste liście i mocny system korzeniowy. W czasie wzrostu warto regularnie podlewać rośliny, zwłaszcza podczas długotrwałych susz. Zbiór ogonków można rozpocząć najczęściej już w drugim roku po posadzeniu, zazwyczaj od kwietnia do końca czerwca – późniejsze zbiory mogą sprawić, że łodygi będą twarde i mniej smaczne. Istotne jest, by podczas zbiorów ogonki wykręcać, a nie odcinać, aby nie doprowadzić do gnicia pozostałości przy korzeniu.

Rabarbar – właściwości zdrowotne i kulinarne zastosowanie

Choć rabarbar kojarzy się głównie z ciastami i kompotami, warto wiedzieć, że jego kwaskowaty smak idzie w parze z interesującymi właściwościami zdrowotnymi. Przede wszystkim jest to roślina niskokaloryczna – 100 g rabarbaru to zaledwie około 20 kcal – dlatego chętnie sięgają po niego osoby dbające o linię. Zawiera błonnik, który wspiera procesy trawienne i pracę jelit, a także witaminę K, witaminę C, wapń, potas oraz antyoksydanty. Ma również działanie lekko przeczyszczające i przeciwzapalne. Warto jednak pamiętać, że rabarbar zawiera także kwas szczawiowy – nadmiar może być szkodliwy dla osób z chorobami nerek, dlatego nie należy przesadzać z jego ilością i unikać łączenia z produktami bogatymi w wapń. W kuchni rabarbar jest wyjątkowo uniwersalny – doskonale sprawdza się jako nadzienie do ciast, baza do kompotów, składnik dżemów, galaretek, a nawet marynat czy chutneyów. Można go także zapiekać z cukrem, dodawać do owsianki lub tworzyć z niego orzeźwiające lemoniady.

Rabarbar to owoc czy warzywo? Odpowiedź może Cię zaskoczyć

To pytanie wraca co sezon i często wywołuje zdziwienie: rabarbar to owoc czy warzywo? Choć w praktyce używamy go tak, jak używa się owoców – w ciastach, deserach i kompotach – botanicznie rabarbar jest warzywem. A dokładniej – byliną należącą do rodziny rdestowatych. Do spożycia nadają się jedynie ogonki liściowe – czyli grube, kolorowe łodygi, które odrywamy u podstawy liścia. Same liście zawierają zbyt duże stężenie kwasu szczawiowego i nie są jadalne. W Stanach Zjednoczonych w 1947 roku rabarbar został nawet oficjalnie sklasyfikowany jako owoc – wyłącznie na potrzeby przepisów celnych – co tylko potwierdza, jak silnie jego kulinarne przeznaczenie wpływa na postrzeganie. Mimo tego zabiegu administracyjnego, warto pamiętać: rabarbar owoc czy warzywo? Zawsze warzywo – choć smakowo i funkcjonalnie blisko mu do najbardziej aromatycznych letnich owoców.

Czy rabarbar się obiera i jak to zrobić?

Jednym z najczęściej zadawanych pytań w sezonie na rabarbar jest: czy rabarbar się obiera? Odpowiedź brzmi – to zależy. W przypadku młodych, cienkich łodyg, które pojawiają się na początku sezonu (kwiecień–maj), obieranie nie jest konieczne. Ich skórka jest delikatna, a po ugotowaniu praktycznie niewyczuwalna. Co więcej, to właśnie w tej warstwie znajduje się intensywny różowy lub czerwony pigment, który nadaje potrawom piękny kolor. Starsze łodygi, szczególnie te grubsze, z wyraźnie włóknistą skórką, warto jednak obrać, ponieważ mogą być twarde i mniej przyjemne w konsystencji. Jeśli zastanawiasz się jak obrać rabarbar, wystarczy przeciąć końcówkę ogonka i delikatnie pociągnąć skórkę ku górze – powinna odchodzić płatami. Niektóre osoby wolą obrać tylko dolną część łodygi, zostawiając górną – bardziej kolorową – dla uzyskania lepszego efektu wizualnego. Ważne jest, aby przed obraniem dokładnie umyć ogonki i odciąć liście, które są niejadalne ze względu na wysoką zawartość kwasu szczawiowego.

Czy rabarbar można mrozić i jak to zrobić prawidłowo?

Osoby, które chcą cieszyć się smakiem rabarbaru przez cały rok, często pytają: czy rabarbar można mrozić? Odpowiedź brzmi – tak, i to bardzo łatwo. Mrożenie nie wpływa znacząco na smak rabarbaru, a po rozmrożeniu świetnie nadaje się do kompotów, ciast czy konfitur. Przed mrożeniem należy dokładnie umyć i osuszyć łodygi, a następnie pokroić je na kawałki o długości około 1–2 cm. Można je zamrozić od razu, układając na tacy tak, by się nie dotykały – po zamrożeniu przesypać do woreczków lub pojemników. Alternatywnie, jeśli planujesz ich użycie do gotowania, możesz je wcześniej zblanszować (czyli zanurzyć na 1–2 minuty we wrzątku), a następnie schłodzić w zimnej wodzie. Ten sposób mrożenia sprawia, że po rozmrożeniu rabarbar lepiej trzyma kształt i szybciej się gotuje. Tak przechowywany rabarbar można wykorzystać nawet kilka miesięcy później, dzięki czemu letni smak zachowasz na dłużej.

Czy rabarbar jest zdrowy i kto powinien na niego uważać?

Na pytanie czy rabarbar jest zdrowy można odpowiedzieć jednoznacznie: tak, ale z umiarem. Rabarbar zawiera sporo witamin, zwłaszcza C i K, a także wapń, potas, magnez i błonnik. Dzięki temu wspiera odporność, poprawia trawienie i działa przeciwzapalnie. Jest niskokaloryczny, co sprawia, że świetnie nadaje się dla osób dbających o linię. Jednak rabarbar zawiera też kwas szczawiowy, który w nadmiarze może wiązać wapń i prowadzić do tworzenia się kamieni nerkowych. Dlatego osoby z problemami z nerkami powinny ograniczyć jego spożycie. Dobrym rozwiązaniem jest łączenie rabarbaru z produktami mlecznymi – np. twarogiem, jogurtem lub mlekiem – które neutralizują działanie kwasu szczawiowego. Sezonowe jedzenie rabarbaru w rozsądnych ilościach przynosi więcej korzyści niż ryzyka, szczególnie jeśli spożywamy go w formie gotowanej, co dodatkowo zmniejsza zawartość kwasu szczawiowego.

Czy rabarbar jest trujący?

Często pojawiają się wątpliwości, czy rabarbar jest trujący, zwłaszcza że mówi się o szkodliwości jego liści. Rzeczywiście – liście rabarbaru są niejadalne i nie powinny być spożywane ani przez ludzi, ani przez zwierzęta. Zawierają bowiem wysokie stężenie kwasu szczawiowego oraz szczawianów wapnia, które w większych ilościach mogą działać toksycznie, powodując m.in. zaburzenia pracy nerek, drgawki, a w skrajnych przypadkach nawet zatrucie. Dlatego jadalne są wyłącznie ogonki liściowe – grube, mięsiste łodygi, które wykorzystujemy do ciast, kompotów czy przetworów. W rozsądnych ilościach nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Co więcej, gotowanie rabarbaru obniża zawartość kwasu szczawiowego, dlatego najbezpieczniejszą formą spożycia są właśnie przetwory. Pamiętaj – rabarbar nie jest trujący, jeśli korzystasz tylko z jego jadalnej części i przestrzegasz zasad przygotowania.

Gdzie sadzić rabarbar i jak go uprawiać z nasion?

Osoby planujące własną uprawę często zastanawiają się gdzie sadzić rabarbar, by rósł bujnie i dawał smaczne plony. Najlepsze będzie stanowisko słoneczne lub lekko zacienione, z glebą głęboko uprawioną, żyzną i wilgotną, ale przepuszczalną. Rabarbar nie lubi stojącej wody ani zbyt suchego podłoża, dlatego warto zadbać o odpowiednie warunki już na etapie planowania miejsca w ogrodzie. Sadząc rabarbar, warto zostawić mu dużo przestrzeni – każda roślina potrzebuje co najmniej metra odstępu od innych, bo z czasem mocno się rozrasta. Jeśli chodzi o jak sadzić rabarbar z nasion, proces jest dłuższy niż przy sadzonkach korzeniowych, ale daje równie dobre efekty. Nasiona wysiewa się wczesną wiosną do inspektów lub doniczek, a po kilku tygodniach, gdy siewki wypuszczą 2–3 liście, można je pikować. Do gruntu wysadza się je zwykle w połowie maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Na pierwsze zbiory z nasion trzeba poczekać nawet 2–3 lata, dlatego wielu ogrodników wybiera gotowe sadzonki.

Kiedy sadzić rabarbar do gruntu i jak długo można go zbierać?

Optymalny moment, kiedy sadzić rabarbar do gruntu, to wczesna wiosna (marzec–kwiecień) lub jesień (wrzesień–październik). Rośliny sadzi się na głębokość ok. 5–10 cm, z uwzględnieniem tego, że z czasem się rozrosną. Warto pamiętać, że rabarbar najlepiej plonuje po roku od posadzenia – w pierwszym sezonie lepiej nie zrywać ogonków, by roślina mogła się dobrze ukorzenić. W kolejnym sezonie można już zrywać łodygi, ale też nie wszystkie – pozostawienie kilku przy roślinie zapewni jej siłę do dalszego wzrostu.

Często pojawia się też pytanie do kiedy można zrywać rabarbar – zaleca się zakończenie zbiorów do końca czerwca, najpóźniej do połowy lipca. Po tym czasie roślina zaczyna gromadzić zapasy na zimę, a późno zbierane łodygi stają się twardsze i bardziej kwaśne. Dłuższe zbiory mogą także osłabić roślinę i negatywnie wpłynąć na plony w przyszłym sezonie. Jeśli chcesz, by rabarbar rósł w ogrodzie przez wiele lat – pamiętaj, by dać mu odpocząć w drugiej połowie lata.